Freelance Digitaal Communicator, Social Media Expert en Veranderingsbegeleider

Categorie: social media

Sociale media zijn niet de boeman

“Staatsgreep via WhatsApp” blokletteren de kranten. Korte schets: de militaire coupplegers in Turkije overlegden met elkaar tijdens de coup via een WhatsApp-groep. Die gesprekken zijn nu publiek gemaakt via de website Bellingcat.

WhatsApp begon oorspronkelijk als mobiele dienst om snel een-op-eenberichten uit te wisselen en te bellen: sms, telefoon en chat, dus. Vandaag kun je in groep chatten, foto’s en video’s uitwisselen. Het enige wat je nodig hebt om het platform te gebruiken is een mobiel nummer. Hoewel niet helemaal hetzelfde is het netwerk gelijkaardig aan Facebook Messenger, Snapchat of Telegram. Zo, nu bent u helemaal mee.

The medium is the message?

Het is opvallend hoeveel belang de media hechten aan het medium dat werd gebruikt bij deze coup. Laat ik het breder trekken: het is opvallend hoeveel aandacht de media iedere keer weer besteden aan sociale netwerken als het gaat om terrorisme, propaganda en aanslagen. IS gebruikt Telegram om zijn propaganda te verspreiden. Terroristische aanslagen ontvouwen zich vrijwel live op Twitter. Daders nemen foto’s van hun wapens en posten ze op Instagram. We weten dit omdat het breed wordt uitgesmeerd in artikels, duidingsprogramma’s en krantenkoppen. Propaganda-affiches in het straatbeeld of complotten beraamd via fax zouden heel wat minder aandacht krijgen. Het digitale medium lijkt de boodschap geworden te zijn.

Meteen gaan er stemmen op om de privacy op die netwerken terug te schroeven. Minder encryptie! Minder anonimiteit! Gemakkelijker toegang tot gesprekken door derden!

Terecht of niet?

NU NU NU!

Aan de ene kant is de aandacht voor de rol van sociale media begrijpelijk: we proberen nog altijd vat te krijgen op die veelheid aan netwerken, hoe we die dienen te gebruiken en de snelheid waaraan ze zich ontwikkelen. Nieuws verspreidt zich terwijl de feiten zich afspelen, er is geen tijd voor achtergrond of reflectie. We klikken, liken, sharen in een rotvaart. We consumeren, maar internaliseren nauwelijks. Er is geen tijd. Druk druk druk.

Sociale en digitale media zijn een teken dat de wereld om ons heen razendsnel vooruitgaat. We proberen de platformen, de technologie te begrijpen om zo de wereld beter te begrijpen. Terechte aandacht dus.

Hallo marketing

Aan de andere kant is er niets nieuws onder de zon: de basisprincipes die Twitter, Facebook, WhatsApp, Snapchat, Telegram, Ello, Messenger hanteren zijn zo oud als de straat. Het zijn de basisprincipes van communicatie en marketing. Je maakt gebruikt van broadcasting om een boodschap van één zender naar vele ontvangers te sturen. Bij een netwerkmodel verspreid je een boodschap van een groep zenders naar een kleine groep ontvangers die de boodschap op hun beurt weer doorsturen naar een nieuwe, kleine groep ontvangers. Mond-tot-mondreclame. Tijdloos.

Als mensen communiceren we met elkaar. De tools die we gebruiken wisselen en evolueren, maar het basisprincipe blijft: verbinding leggen met elkaar. In dat licht is de constante aandacht voor het medium onterecht.

Who is policing the police

Blijft de vraag: moeten we de, soms ogenschijnlijke, vrijheid van die netwerken aan banden leggen? Wel, sociale media zijn niet intrinsiek goed of kwaad. Ja, er zijn heus wel verschillen in privacy, versleuteling, business models, achterliggende geldschieters en gebruiksmogelijkheden, maar in se zijn platformen neutraal. Het is een heikel evenwicht tussen privacy, censuur en Big Brother. Als een netwerk toelaat dat berichten geraadpleegd kunnen worden door derden, zet het daarmee de deur wagenwijd open naar misbruik in beide richtingen. Voor iedere potentiële terrorist die dankbaar onder de radar blijft van de autoriteiten is er een activist die probeert een dictatuur omver te werpen. Voor iedere terrorist is er een klokkenluider. Beiden maken gebruik van de tools die voorhanden zijn. Wie beslist uiteindelijk wie de good guy of bad guy is in dit verhaal? De good guy vandaag is misschien de bad guy van morgen.

En laten we realistisch blijven: er zijn altijd manieren om buiten schot te blijven. Als WhatsApp vandaag niet meer interessant is, zal een ander netwerk dienst doen. Al betwijfel ik of dat via fax zal gaan.

 

Dit artikel verscheen in licht gewijzigde vorm als opiniestuk in De Morgen van 28 juli 2016

#NOFOMO

Ik hoef het niet meteen of constant te weten, die favorites van tweets op Twitter, de comments op comments op Facebookposts van kennissen, de haastig achtergelaten hartjes op Instagram, de dringende-mails-die-kunnen-wachten, de instant berichten die straks ook nog relevant zijn.

Ik hoef het niet meteen te weten. Ik hoef het ook niet de hele tijd te weten. Het verdwijnen van een vliegtuig, de zoektocht naar een vliegtuig, de speculaties over het verdwijnen van dat vliegtuig. Ik geef er om, maar niet meteen, niet de hele tijd.

Er is maar zoveel tijd, er is maar zoveel aandacht, er is maar zoveel energie, er is maar zoveel Sofie.
Daarom trilt mijn telefoon enkel nog bij telefoontjes en sms’en.

For a fistful of dollars…

Dit artikel verscheen, in licht gewijzigde vorm, in De Morgen op 21 februari 2014 naar aanleiding van de overname van Whatsapp door Facebook.

U weet het ondertussen al: sociaal netwerk Facebook koopt mobiele berichtendienst Whatsapp voor 16 miljard euro. “Wat is Facebook van plan met die applicatie?”, vraagt een deel van het internet zich af. “Wat met mijn privacy?” is echter een prangender vraag.

Mobiele werelddominantie!

Op zich is de overname niet verrassend. Mark Zuckerbergs masterplan is “de hele wereld met elkaar te verbinden”. Mobiele applicaties, waaronder instant messaging, maken logischerwijze deel uit van dat plan. Facebook telt onder zijn 1,2 miljard gebruikers zo’n slordige 680 miljoen mobiele gebruikers. Die kùnnen gebruik maken van Facebooks eigen berichtenapplicatie Messenger al slaat dat platform niet aan bij de àlle gebruikers. Je kan dat platform blijven promoten binnen je groep Facebookgebruikers, maar een snelle groei bewerkstellig je door acquisitie. Je koopt met andere woorden een bloeiend bedrijf met  450 miljoen actieve gebruikers waarvan er meer dan 70% dagelijks chatten, die meer berichten versturen dan de wereldwijde telecombedrijven bijeengeteld en dagelijks 1 miljoen nieuwe gebruikers mogen verwelkomen. 16 miljard dollar, 450 miljoen gebruikers, dat is omgerekend een kost van 35 dollar per gebruiker waarmee je jezelf iets hoger de de globale mobiele markt in katapulteert. Niet slecht.

Een vuistvol dollars voor… uw privacy?

Facebook betaalt dus 35 dollar voor … ja, wat eigenlijk? Uw naam? Uw telefoonnummer? Uw contacten? De inhoud van uw allerintiemste berichten? Om u als reclamedoelwit te gebruiken? Laat me toe even de kleine letters van de gebruikersvoorwaarden te bestuderen. Iemand moet het doen.

Voor het gratis netwerk Facebook staat bekend als de datanerd die alles over u te weten wil en kan komen. Welke berichten leest u op Facebook , wie zijn uw vrienden, waar woont u, wanneer bent u online, welk toestel gebruikt u om Facebook te raadplegen, aan welke advertenties bent u gevoelig, waar bent u nu, wat deelt u zoal op het platform en met wie… Realtime gedrag wordt gemeten, geanalyseerd en gebruikt om het netwerk relevanter te maken voor u, bijvoorbeeld door mogelijke vrienden te suggereren, en adverteerders doelgerichter te laten adverteren. U weet wel, advertenties, die dingen waar niemand ooit naar kijkt of op klikt.

Voor de betalende dienst Whatsapp daarentegen was dataverzameling geen prioriteit: leeftijden worden niet gevraagd, chatberichten worden niet op de servers opgeslagen, uw adresboekje wordt niet geanalyseerd, data wordt geëncrypteerd… Laat staan dat er gegevens worden geanalyseerd om er de gebruiker relevante advertenties mee te laten zien. Whatsapp is namelijk reclamevrij. In 2012 verwoordde Jan Koum het als volgt: “(…) when advertising is involved you the user are the product.” Hoe diametraal kunnen visies zijn.

Wat zegt mijn glazen bol applicatie?

Tijdens de aankondiging van de overname, vermeldde Facebook expliciet dat het Whatsapp als applicatie zou laten bestaan en zijn eigen koers zou laten varen, zoals het bij Instagram heeft gedaan, het razend populaire sociaal fotonetwerk.

Voor wie het vergeten is: Instagram paste vervolgens zijn privacy-voorwaarden aan en legde de nadruk op het verzamelen van data en het delen van die data met ‘bedrijven uit dezelfde groep’ in casu Facebook (en nu dus ook Whatsapp). Daarnaast werd het inloggen bij Instagram mogelijk via Facebook en konden gebruikers hun IG-foto’s gemakkelijker delen op Facebook. Whatsapp betekent in deze fase dus een ingang naar meer en rijkere data voor Facebook.

Voorlopig vàllen er geen of weinig gegevens te delen. U kan als Whatsappgebruiker dus op beide oren slapen.

Voorlopig.

Social Media is dood?

Social Media houdt op te bestaan de dag dat alles social wordt.

De dag waarop je oma alle foto’s van het familiefeest Facebookt, waarop je geen telefoonnummers meer moet gebruiken omdat iedereen wel bereikbaar is via nummerloze maar binaire kanalen, waarop je bedrijven overal en altijd kan bereiken, waarop collega’s minder mailen en meer gedaan krijgen dankzij andere platformen, waarop een platform een app is, een toestel in je huis is, een bril is, een pil is…

Social Media houdt op te bestaan de dag dat alles social wordt.
Die dag is morgen.

Mogelijk gemaakt door WordPress & Thema gemaakt door Anders Norén